Użytkowanie narzędzi zgodnie z ich przeznaczeniem. Co to właściwie znaczy? Część 1 – profile płaskie.

Dużo mówi się o użytkowaniu narzędzi zgodnie z ich przeznaczeniem. Co to właściwie znaczy? Często spotykamy się z opiniami, że np. używanie wkrętaka do odkręcania śrub nie może być powodem zniszczenia narzędzia, ponieważ służy on właśnie do tego celu. W praktyce, mówiąc o użytkowaniu narzędzi zgodnie z przeznaczeniem, musimy zwrócić uwagę na dokładniejsze dopasowanie.

Nawet przy tak podstawowych narzędziach jak wkrętaki, koniecznością jest dobór ich rozmiaru do wielkości śruby. Zarówno elementy złączne, jak i narzędzia do ich montażu, wykonywane są według tych samych norm. Przykładowo, śruby z rowkiem są dostępne w różnych wielkościach, a samo ich nacięcie także ma zróżnicowaną długość.

Każde nacięcie na śrubie ma swój odpowiednik w oferowanych narzędziach – począwszy od wkrętaków do prac precyzyjnych, a kończąc na długich na 371 mm i ważących prawie 0,4 kg sześciokątnych prętach zakończonych grotem o wymiarach 14,0 x 2,5 mm. Bardzo ważny jest dobór odpowiednich parametrów narzędzia do konkretnej śruby. Oczywiście, jeżeli płetwa wkrętaka jest dłuższa niż łeb śruby, to na pewno grubość płetwy będzie większa niż rowek. Z tego wynika wniosek, że narzędzie nie jest przeznaczone do wkręcania tej śruby.

Drugim przypadkiem jest sytuacja, kiedy w naszym wkrętaku płetwa jest węższa niż łeb śruby. Możemy go wtedy bezproblemowo włożyć do rowka. Nie oznacza to jednak, że będziemy używali tego wkrętaka zgodnie z jego przeznaczeniem. Dlaczego? Ponieważ płetwa wkrętaka nie przylega wtedy całą powierzchnią do rowka śruby. Ma zbyt luźne pasowanie i zamiast przenoszenia siły całą płaszczyzną powierzchni roboczej, kontakt z rowkiem jest tylko w dwóch punktach. Skupiają się tam bardzo duże siły, które powinny być rozłożone na całą płaszczyznę styku. Może wtedy dojść do odkształcenia lub ukruszenia grotu wkrętaka.

Jeżeli dobierzemy długość i grubość wkrętaka odpowiednią do rowka śruby, nie ma wtedy możliwości wykrzywienia płetwy ani ukruszenia jej rogu. Siła jest równomiernie rozłożona na całą powierzchnię roboczą i proces wkręcania lub wykręcania nie powoduje punktowego przeciążenia fragmentu płetwy wkrętaka. Przy prawidłowo dobranym połączeniu jedyna możliwość uszkodzenia płetwy to jej odkształcenie lub równomierne pęknięcie na całej szerokości roboczej.

Taki sam proces doboru dotyczy również wszystkich profili śrub, które dokręcamy na co dzień lub w sporadycznych przypadkach. Jeżeli zrobimy to z pomocą nieodpowiednio dopasowanego narzędzia, możemy uszkodzić wtedy zarówno gniazdo śruby, jak i narzędzie, którym operujemy.